QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN CỦA
TAND TỈNH QUẢNG BÌNH
Cách mạng tháng Tám năm 1945 thành công đã mở ra một kỷ nguyên mới đối với đất nước - kỷ nguyên của độc lập dân tộc và Chủ nghĩa xã hội. Cách mạng tháng Tám đã xoá bỏ chính quyền thực dân phong kiến và lập ra Nhà nước Việt Nam dân chủ cộng hoà, nhà nước của dân, do dân và vì dân.
Ngay từ những ngày đầu giành được chính quyền về tay nhân dân, Đảng và Nhà nước đã khẩn trương xây dựng bộ máy nhà nước cách mạng, trong đó Tòa án là công cụ quan trọng để bảo vệ chính quyền non trẻ. Ngày 13/9/1945 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký ban hành Sắc lệnh số 33 thiết lập các Tòa án quân sự, đánh dấu sự ra đời của ngành Tòa án Việt Nam. Để hoàn thiện và nâng cao hiệu lực của Tòa án, ngày 24/01/1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký ban hành Sắc lệnh số 13/SL về tổ chức các Tòa án và ngạch Thẩm phán. Thực hiện Sắc lệnh số 13/SL của Chính phủ, tháng 3 năm 1946 Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình được thành lập. Trụ sở của Tòa án tỉnh đóng tại Thành cung (nay là khu vực sân vận động Đồng Hới). Tòa án sơ cấp ở các huyện nhanh chóng thành lập, trụ sở đóng bên cạnh uỷ ban hành chính huyện. Kể từ ngày thành lập ngành Tòa án các cấp cho đến đầu năm 1947, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình trong quá trình hoạt động từng bước được củng cố và trưởng thành, những đóng góp của TAND tỉnh đã góp phần tích cực vào việc xây dựng chính quyền cách mạng, ổn định tình hình cùng với toàn Đảng, toàn quân và toàn dân chuẩn bị bước vào giai đoạn cách mạng mới.
Ngày 17/11/1950 Chủ tịch Hồ Chí Minh ban hành sắc lệnh số 157/SL về tổ chức Tòa án nhân dân vùng bị tạm chiếm đóng để thi hành luật pháp, bảo vệ nhân dân, trừng trị bọn ngụy quyền, việt gian gian ác, do đó từ năm 1950 đến năm 1954 ngành Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình được tổ chức theo mô hình Tòa án nhân dân vùng tạm chiếm. Mặc dù với nhiệm vụ nặng nề và hoạt động chủ yếu sát vùng địch chiếm đóng nhưng cán bộ ngành Tòa án tỉnh Quảng Bình luôn tỏ ra gan dạ, dũng cảm vượt qua gian khổ nguy hiểm để đưa ra xét xử hàng trăm vụ án hình sự và dân sự, góp phần thực hiện thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp. Ngày 18/8/1954, Quảng Bình hoàn toàn được giải phóng, chấm dứt ách thống trị của thực dân Pháp, tiến lên giai đoạn cách mạng mới. Trước khí thế quê hương được giải phóng, cán bộ ngành Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình càng đoàn kết thống nhất, đúc rút kinh nghiệm qua thực tiễn, tiếp tục vững bước trong giai đoạn cách mạng mới là thực hiện hai nhiệm vụ chiến lược bảo vệ, xây dựng chủ nghĩa xã hội và chống Mỹ cứu nước. Ngày 30/4/1975, cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước thắng lợi, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, cả nước tiến lên XHCN.
Ngày 01/6/1976, Quốc hội đã quyết định sáp nhập 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế và khu vực Vĩnh Linh thành tỉnh Bình Trị Thiên và đầu tháng 6/1976 Tòa án nhân dân tỉnh Bình Trị Thiên đã được thành lập, trụ sở đặt tại thành phố Huế. Ngày 01/7/1989 Quốc hội khoá V đã ra Nghị quyết phân định lại địa giới hành chính, tỉnh Bình Trị Thiên lại tách thành 3 tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế theo địa giới cũ trước ngày nhập tỉnh. Đây là một sự kiện lớn trong đời sống chính trị và cũng là bước ngoặt lớn trong những chặng đường phát triển của tỉnh Quảng Bình. Ngày 01/7/1989 Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình được thành lập theo Quyết định 155/QĐ-QLTA của Bộ Tư pháp. TAND tỉnh Quảng Bình ngày đầu thành lập (sau tái lập tỉnh) gồm 13 cán bộ công nhân viên được chuyển từ Tòa án Bình Trị Thiên ra và sau đó có tuyển dụng thêm 5 cán bộ, 6 Thẩm phán. .
TAND tỉnh Quảng Bình sau ngày tái lập (01/7/1989) đến nay đã có những bước phát triển vững chắc. Hệ thống Tòa án nhân dân được thành lập đồng bộ từ cấp tỉnh đến cấp huyện gồm Tòa án nhân dân tỉnh và 8 đơn vị Tòa án nhân dân huyện, thị xã và thành phố, với 156 biên chế công chức và người lao động. Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý và Thẩm phán cơ bản đủ. Hầu hết cán bộ, công chức đều đã được chuẩn hóa về trình độ chuyên môn nghiệp vụ, lý luận chính trị, tin học và ngoại ngữ theo quy định của hệ thống Tòa án. Trong những năm gần đây, được sự quan tâm của Tòa án nhân dân tối cao, của Tỉnh uỷ, Hội đồng nhân dân và Uỷ ban nhân dân tỉnh Quảng Bình, trụ sở Tòa án nhân dân tỉnh và các Tòa án nhân dân cấp huyện được nâng cấp, sửa chữa hoặc xây dựng mới khang trang. Cơ sở vật chất, trang thiết bị làm việc được tăng cường cơ bản đảm bảo phục vụ cho công tác xét xử đạt hiệu quả cao.
Trong những năm qua, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó. Công tác xét xử bảo đảm đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không có án oan sai. Mỗi bản án thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật, đặc biệt những vụ án có tính chất phức tạp, trọng điểm, Tòa án nhân dân tỉnh và các Tòa án cấp huyện đã chủ động đưa ra xét xử lưu động, hay tổ chức phiên Tòa mẫu. Để đảm bảo công tác xét xử, thi hành án ngày một tốt hơn, Tòa án nhân dân tỉnh luôn chú trọng xây dựng đội ngũ Thẩm phán, Thẩm tra viên, Thư ký, cán bộ có phẩm chất đạo đức, vững vàng về bản lĩnh chính trị, tinh thông về chuyên môn nghiệp vụ.
Với những nỗ lực phấn đấu không ngừng của tập thể cán bộ, công chức, người lao động Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Quảng Bình và những thành tích đã đạt được trong hơn 70 năm qua, TAND tỉnh Quảng Bình đã tạo được niềm tin vững chắc đối với chính quyền, với nhân dân, thực sự xứng đáng với lời dạy của Chủ Tịch Hồ Chí Minh “ Phụng công, thủ pháp, chí công, vô tư”, đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân Chương lao động hạng nhất, hạng nhì, hạng ba, nhiều cá nhân được tặng danh hiệu Chiến sỹ thi đua toàn quốc, Chiến sỹ thi đua ngành, Huân chương lao động hạng Nhất, hạng Nhì, hạng Ba, Bằng khen của Thủ tướng Chính Phủ, Bằng khen của Tòa án nhân dân tối cao, Ủy ban nhân dân tỉnh và nhiều danh hiệu cao quý khác.
Để đáp ứng yêu cầu công cuộc hội nhập của đất nước, thực hiện chiến lược cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết 08-NQ/TW ngày 02/01/2002, Nghị quyết 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 và Kết luận số 79-KL/TW ngày 28/7/2010 của Bộ chính trị, Tòa án nhân dân tỉnh Quảng Bình phấn đấu hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của mình, xứng đáng vị trí trung tâm trong các cơ quan tư pháp. Từng bước xây dựng, phát triển và giữ vững truyền thống 70 năm xây dựng và phát triển, TAND tỉnh Quảng Bình quyết tâm vượt mọi khó khăn, thách thức tiếp tục phát huy những thành tích đã đạt được, xây dựng bản lĩnh chính trị vững vàng, hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ mà Đảng và nhân dân giao phó.